La vakejroj
1
estis kaj estas etna kultura grupo de Asturio, de praŭlaj originoj. Ili estis trans-
migrantaj paŝtistoj, kiuj pasigis la someron en disaj vilaĝetoj nomataj brañas
2
(elprononc-
endas: “branjas”) kun la brutaro, utiligante la paŝtejojn de la montpasejoj, kaj vintre re-
venas en siajn vilaĝojn kun siaj brutaroj kaj ekipaĵoj.
Fakte, en la monato Majo, la vakejra familio forlasas la vintrajn vilaĝojn kaj translokiĝas,
kune kun siaj brutoj, al la brañas kaj la someraj vilaĝoj, en la herbejojn de la montpasejoj,
kie ili restas ĝis la monato oktobro. Alveninte la malvarma vintro, ili revenas denove kun
siaj brutoj kaj havaĵoj al la vintraj vilaĝoj. La vakejroj etendiĝas tra la tuta Okcidenta Asturio
en la komunumoj Allande, Cudillero, Salas, Tineo kaj Valdés (vidu mapon).
La socia aspekto de la vakeiroj eble estas la plej interesa el ĉio, kio rilatas al ĉi tiu grupo. Ili
reprezentas la tutan asturan loĝantaron, kiu vivadis ĝis la nuntempo, laŭ reĝimo de trans-
migrado aŭ nomadismo.
En 1959 oni kreis la t.n. vakejra festivalo kaj de la vakejr-
ada laŭ iniciato de la municipoj de Luarca kaj Tineo,
al
kiuj poste aliĝis Belmonte de Miranda, kaj tiam oni deci
dis
elekti kiel loko por celebri ĉi tiun festivalon, la Brañan de
Aristebano, en la limo de la municipoj de Luarca kaj Tineo.
Ĝi estas unu el la plej gravaj eventoj de asturia tradicia kul-
turo, kiu celas revivigi la geedzan riton de la vakej
roj, ilian
vivon kaj morojn. La festo estis deklarita kiel Nacia
Intere-
so. Ĉio komenciĝas, kiam la patro de la fianĉo iras al la
domo de la fianĉino kaj tie la familioj de la geedziĝontoj
pritraktas tion kion ĉiu edzo devas alporti al la geedzeco.
La geedziĝo okazas la lasta dimanĉo de Julio. Tiutage, je
la
12:30 horo komenciĝas la defilado ekde la braña de Aris-
tébano, ĝis la kampo ĉirkaŭanta la Kapelon de la Divina
Pastora (Dia pastistino). La geedziĝontoj venas vestante
la tipan tradician kostumon de vakejroj, kutime surĉeva-
le, akompanataj de vakejroj de honoro kaj sekvataj de ama-
so da homoj, kelkaj el ili invititaj specife al la ceremonio,
aliaj hazardaj vizitantoj kaj ĉiaspecaj spektanktoj, krom pip-
istoj, tamburistoj kaj tradiciaj dancgrupoj. Post ĉiuj, sek-
vas astura ĉaro tirita de du bovinoj portanta mastrum-
ilojn, samkiel la geedzan liton.
La fianĉo portas nigran mantelon, blankan kalsonon kaj ko-
vras ŝian kapon per larĝbruna ĉapelo dum la fianĉino
por-
tas malhelan grizan aŭ nigran longan jupon, nigran ŝa
lon,
kaj kovras sian kapon per nigra vualo kun ruĝa bordeto.
Post la geedziĝo, ĉiuj ĝuas la tipan vaquejran manĝ
aĵon,
konsistanta el kuirita ŝinko, “chosco”
3
, panumitoj, asturaj
brioĉoj, fritita kremo kaj kuirita kafo. Posttagmeze, post
la subĉiela manĝo okazas agado de vakejraj dancgrupoj
kaj konkurso de vakeiraj kanzonoj. La sonoj, de la kantoj
kaj vakejraj dancoj akompanas, estas la "payetsa"
4
kaj la
"pandeiro”
5
, ĝenerale ronda kun sonoriloj kaj rubandoj
, kaj
kastanetoj (malgrandaj en brañas de la mara zono kaj pli
grandaj en la internaj areoj).
Vakeiroj ĉiam estis tre diskriminaciataj kaj eĉ hodiaŭ ili
estas temo de esplorado de antropologoj. Inter la vilaĝ-
anoj, nomitaj xaldoj, kaj la vakejroj, okazis de ĉiam diver-
saj kvereloj pro la distribuado de paŝtejoj por la brutaroj,
kaj la vakejroj eĉ devis okupi apartajn lokojn en la temploj,
sam
kiel en tombejoj. En iuj preĝejoj estas divido inter la
lokoj kiujn la vilaĝanoj devus okupi, kaj tiuj, kiuj
estis
destinitaj al la vakejroj. Konkrete, en la preĝejo de San
Martín de Luiña (baroka templo, konstruita komence de
la 18-a jarcento sur la loko de iama mezepoka konstruaĵo,
de kiu oni ne konservas restaĵojn) situata en Escalada, kvar-
talo de samnoma paroko, municipo de Cudillero. En la
kahelo de tiu preĝejo videblas koncernajn surskribojn rila-
te al la loko de entombigo, pli-malpli proksime al la alta-
ro, laŭ la socia klaso (flanke de la epistolo aperas surskrib-
ite: "Entombigoj inter nobeloj kaj simpla popolo"; sur tiu
de Evangelio "Entombigoj de edziĝintoj, infanoj kaj nobe-
loj”) kaj en la centra navo, por la vakejroj: (“ Ne pasu de ĉi
tie por aŭdi meson la vakejroj” kaj “Divido de entombiĝoj
inter fremduloj kaj vakejroj”). La preĝejo estis konsider-
ata de Unesko en 2015, kiel iu el la unuopaj valoraĵoj de
la Monda Heredaĵo en Hispanio, same kiel la Jakoba Vojo
al Kompostelo.
(1) Vakejroj de alzada: bovistoj de somera paŝtejo.
(2) Brañas: pluralo de braña, nomo kiu eble devenas de la astura
vorto branu aŭ brano, kio signifas somero.
(3) Chosco: (elp. Ĉosko): dika tripo plena de marinigita porko.
(4) Payetsa: Pato kun tre longa tenilo batita per fera ŝlosilo.
(5) Pandeiro: tamburino.
